આરબીઆઈ બેંકિંગ સંબંધિત નિયમોને લઈને કોઈપણ પ્રકારની ઢીલાશ માટે તૈયાર નથી. આ જ કારણ છે કે RBI બેંકો અને નોન-બેંકિંગ નાણાકીય કંપનીઓ સહિત તમામ પ્રકારની નાણાકીય સંસ્થાઓ પર કડક કાર્યવાહી કરી રહી છે.
RBIએ ઘણી બેંકો પર દંડ લગાવ્યો છે
આરબીઆઈએ શુક્રવારે એક સાથે બેંક ઓફ બરોડા, સિટી બેંક અને ઈન્ડિયન ઓવરસીઝ પર નાણાકીય દંડ લગાવ્યો છે. મુંબઈની અગ્રણી સહકારી બેંક અભ્યુદય કોઓપરેટિવ બેંકના બોર્ડ ઓફ ડિરેક્ટર્સને નાબૂદ કરવામાં આવ્યું હતું. માત્ર નવેમ્બર મહિનામાં જ PNB સહિત દોઢ ડઝનથી વધુ સહકારી બેંકો, બેંક ઓફ બરોડા અને ફેડરલ બેંક જેવી મોટી બેંકો અને બજાજ ફાઇનાન્સ જેવી મોટી NBFC સામે કાર્યવાહી કરવામાં આવી છે.
સ્થિતિ એ છે કે આ મહિને ચાર NBFC અને બે હાઉસિંગ ફાઇનાન્સ સંબંધિત કંપનીઓએ તેમના લાઇસન્સ RBIને સોંપી દીધા છે, જ્યારે બે NBFCના લાઇસન્સ રદ કરવામાં આવ્યા છે. આ સિવાય અસુરક્ષિત રિટેલ લોનને લઈને બનાવવામાં આવેલા નવા નિયમો પણ આરબીઆઈના બદલાયેલા વલણને દર્શાવે છે.
RBI શા માટે વધુ કડકતા દાખવી રહી છે?
બેન્કિંગ ક્ષેત્રના નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે ભારત ઝડપથી વિકસિત દેશ બનવા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે ત્યારે દેશના બેન્કિંગ અને નાણાકીય ક્ષેત્રના ફંડામેન્ટલ્સને મજબૂત કરવા માટે કડક વાતાવરણ જરૂરી છે. આરબીઆઈ આ ઈરાદા કરતાં વધુ કડકાઈ બતાવી રહી છે.
RBIએ શુક્રવારે નિયમોના ઉલ્લંઘન બદલ સિટી બેંક, બેંક ઓફ બરોડા અને ઇન્ડિયન ઓવરસીઝ બેંક પર કુલ 10.34 કરોડ રૂપિયાનો દંડ ફટકાર્યો હતો. થાપણકર્તા શિક્ષણ, જાગૃતિ ભંડોળ યોજના અને નાણાકીય સેવાઓના આઉટસોર્સિંગ સંબંધિત નિયમોનું પાલન ન કરવા બદલ સિટી બેંક પર 5 કરોડ રૂપિયાનો મહત્તમ દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે.
બેંકો પર કરોડો રૂપિયાનો દંડ
સેન્ટ્રલ રિપોઝીટરી સંબંધિત માર્ગદર્શિકાનું પાલન ન કરવા બદલ બેંક ઓફ બરોડા પર 4.34 કરોડ રૂપિયાનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે. ઇન્ડિયન ઓવરસીઝ બેંક પર લોન અને એડવાન્સ સંબંધિત નિયમોના ઉલ્લંઘન બદલ 1 કરોડ રૂપિયાનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે.
પાંચ સહકારી બેંકો પર દંડ લાદવામાં આવ્યો છે
આ પહેલા ગુરુવારે ગુજરાતની પાંચ સહકારી બેંકોને દંડ ફટકારવામાં આવ્યો હતો. 20 નવેમ્બરે એક સાથે છ સહકારી બેંકો પર દંડ ફટકારવામાં આવ્યો હતો. આ સિવાય ઘણી કો-ઓપરેટિવ બેંકો પણ અન્ય નિયમોનું પાલન ન કરવા બદલ દોષી હોવાનું સામે આવ્યું છે અને તેમની સામે કાર્યવાહી કરવામાં આવી છે.
આ સમયગાળા દરમિયાન, નિયમોનું પાલન ન કરવા બદલ બજાજ ફાઇનાન્સ અને એક્સિસ બેંક પર 90.92 લાખ રૂપિયાનો દંડ પણ લગાવવામાં આવ્યો હતો. આના એક દિવસ પહેલા, બજાજ ફાઇનાન્સ જેવી મોટી NBFCને તેની બે સેવાઓ Iqam અને Insta EMI કાર્ડને બંધ કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો.
સહકારી બેંકો અને NBFCs પર વધુ કડકાઈ
સહકારી બેંકો અને NBFCs પર વધુ કડકતા: RBI ડેટા દર્શાવે છે કે સહકારી બેંકો અને NBFCs પર વધુ કડકતા લાદવામાં આવી રહી છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે આનો અર્થ એ છે કે નાણાકીય સંસ્થાઓની આ બે શ્રેણીઓ હજુ પણ સેન્ટ્રલ બેંકના નિયમોને અનુસરવા માટે બહુ ગંભીર નથી.
પંજાબ અને મહારાષ્ટ્ર કો-ઓપરેટિવ બેંક સાથે સંબંધિત કૌભાંડ પ્રકાશમાં આવ્યા બાદ, આરબીઆઈ કો-ઓપરેટિવ બેંકોને લગતા નિયમોને લગભગ એ જ રીતે લાગુ કરી રહી છે જે રીતે તે કોમર્શિયલ બેંકો માટે છે. આ બેંકોને આ નિયમોનું પાલન કરવામાં સમસ્યાનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે જેના કારણે તેમના પર દંડ લાદવામાં આવી રહ્યો છે અથવા ઘણા કિસ્સાઓમાં આ સહકારી બેંકો અથવા NBFC પોતે જ તેમનો વ્યવસાય બંધ કરવાનો નિર્ણય લઈ રહી છે.
10 નવેમ્બરના રોજ, RBIએ બે NBFC ને બંધ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. આના પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે નિયમોનું પાલન ન કરતી સંસ્થાઓને સિસ્ટમમાંથી બહાર ફેંકવામાં આવી રહી છે.